Een rommelige tafel, een kat en een vegende vrouw. Is dit schilderij een willekeurig inkijkje in een 17de-eeuws huishouden? Zeker niet. Tijdgenoten van de schilder Cornelis de Man begrijpen direct dat elk detail een betekenis heeft.  

Pikante details en een dienstmeid

Prinsenhof delft homepage

Weet je al wanneer je ons museum gaat bezoeken? Je bestelt alvast eenvoudig je tickets online.

Koop je tickets alvast online

Kom nog één keer, voordat de deuren sluiten

Willem van Oranje

If you know when you will be visiting the museum, book your tickets now, online.

Book your tickets online

William the Silent

Simon Fokke

Afkondiging van de Pacificatie van Gent, 8 november 1576. Op de trappen voor een stadhuis of kerk wordt aan de aanwezige toehoorders de vrede bekend gemaakt en voorgelezen.

Afkondiging van de Pacificatie van Gent, 1576


Moordpartijen door de Spaanse troepen onder Don Frederik in een kerk in Naarden, 1 december 1572. Rechts houden soldaten afgehakte hoofden omhoog. 
onderschrift; 'Moord te Naarden, in 't jaar 1572.'

Moord in een kerk te Naarden, 1572


Jan Schoonhoven

Het hele vlak is gevuld met dicht naast en over elkaar geplaatste horizontale, verticale en diagonale lijnen, waardoor een zeer fijnmazige structuur ontstaat, die echter niet geheel gelijkmatig is en daardoor op sommige plaatsten bijna ondoorzichtig is en op andere plaatsen juist meer open. 
Doordat de lijnen met de hand zijn getrokken, doet het werk, ondanks de gestructureerde opzet, levendig en bijna ongestructureerd aan.

GM arcering 10

Aert Schouman

Isaac Tirion

De moord op Willem van Oranje is op vele manieren verbeeld. Vaak speelt de moord zich daarbij af in een fantasiedecor. De 18de-eeuwse gravure van Simon Fokke lijkt wel waarheidsgetrouw, tenminste wat de vorm van de ruimte betreft. De trap en het raam boven zijn duidelijk herkenbaar. Maar er zijn ook opvallende verschillen: de vloertegels liggen in een ruitpatroon, terwijl deze nu recht liggen. Het is niet met zekerheid te zeggen hoe de ruimte er ten tijde van de moord uitzag. Fokke maakte de gravure voor het geschiedenisboek Vaderlandsche historie van Jan Wagenaar uit 1752. 
 
The assassination of William of Orange is presented in various ways, often within an imaginary setting. This 18th century etching by Simon Fokke appears to be real, at least as far as the form and space are concerned. The stairs and the window above are easy to recognise. But there are also remarkable differences: the floor tiles seen here in a chequered pattern are now straight. Unfortunately it remains uncertain what the room actually looked like at the time of the murder. Fokke made this etching for the 1752 book Vaderlandsche historie (History of the Nation) by Jan Wagenaar.

Moord op Willem van Oranje door Balthasar Gerard te Delft, 10 juli 1584

Frans Houttuyn

'De Lighamen der Muitelingen van 't Oost-Ind. Comp. Schip Nyenburg ten toon gesteld, op de Zeeduinen, bezuiden Kykduin'

Arend Fokke Simonsz.

Het lijk van Gillis van Ledenburg, buiten 's-Gravenhage in een kist opgehangen. a[nn]o 1619

Willem I van Oranje

Charles Silvius

In de zomer van 1580 verklaarde koning Filips II (1527-1598) prins Willem van Oranje vogelvrij. Als verdediging schreef de prins een uitgebreide apologie. Hij legde uit waarom hij niets anders kon dan de strijd voortzetten: de Opstand was een legitiem verzet tegen het tirannieke optreden van de buitenlandse onderdrukker.

Verweerschrift van Willem van Oranje: de Apologie

Het aanbieden van het Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma door het Verbond der Edelen, 5 april 1566.

Het aanbieden van het Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma door het Verbond der Edelen, 1566

Godsdienstvervolging onder de Hertog van Alva in 1568. Vooraan wordt een man onthoofd. In de achtergrond worden mensen verbrand en gehangen. 
onderschrift; 'Vervolging om den Godsdienst, onder den Hertog van Alva, in en na 't jaar 1568'

Godsdienstvervolging onder de Hertog van Alva in 1568

onbekend

Het bord heeft een schuine standring en een brede, licht oplopende rand. Het plat heeft, binnen een enkele ring, en decor van een chrysant, omgeven door vier bloeiende planten, waaronder chrysant. Op de vertreding loopt een band met daarin vier ovale cartouches met een bloempje omgeven door gestileerd bladwerk. Op de rand loopt een band met bloemenranken. De buitenrand is gedecoreerd met twee bloementakken.

Fragment van kom

Herman Veldhuis

De Drie Porceleyne Flessies

Willem Jacobsz. van der Kool

weduwe van der Kool-Schrevelius

De achterkant van het zonder standring uitgevoerde bord loopt een weinig rond en heeft een vlak middendeel. 
Op de voorkant is voor de centrale voorstelling gekozen voor een episode uit de Kruisweg van Christus: Christus valt temidden van een menigte voor een stadspoort, waaronder een knielende Veronica, onder het kruis. 
Op de rand het opschrift:'De waerheijdt is verdoemt, besie mijn ziel hoe swaer Uw heer sijn eijge kruijs moet draage na kalvaer Wie is van ongeduldt in lijden noch aen't klagen Uw heijlandt torst het sijn: wie wil 't niet helpen dragen' 
In het plat Luc 23-25; 9

Bord 'De waerheijdt is verdoemt, besie mijn ziel hoe swaer Uw heer sijn eijge kruijs moet draage na kalvaer Wie is van ongeduldt in lijden noch aen't klagen Uw heijlandt torst het sijn: wie wil 't niet helpen dragen'

Op 10 juli 1584, wordt in het Prinsenhof Willem van Oranje doodgeschoten. De kogelgaten die achterblijven in de muur, herinneren nog elke dag aan deze tragische en cruciale gebeurtenis uit de Nederlandse geschiedenis. In Museum Prinsenhof Delft ervaar je het verhaal van prins Willem van Oranje in Delft. Wat zijn komst betekende voor de stad en hoe hij en zijn nakomelingen het fundament van dit land legden. In het Prinsenhof loop je door de vertrekken waar Willem van Oranje en zijn familieleden verbleven, en sta je oog in oog met de kogelgaten.

Delft en Willem van Oranje (1533-1584) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie is deze sleutelfiguur uit de Nederlandse geschiedenis? Ontdek hier de belangrijkste gebeurtenissen in zijn leven, van zijn geboorte tot aan zijn dood in het Prinsenhof. 

Wie was Willem van Oranje?

Steven van Esveldt

Gravure met een afbeelding van het sluiten van het twaalfjarig bestand, april 1609 
Met 8-regelig vers: 
'De Spaansche fierheid komt bij // voorraad aan de hand // En zich tot een verdrag hier 
overbodig uiten : // Europa staet verstomd, wen't Neer = // land een Bestand met zo een magtig Vorst voor // twalef jaar ziet fluiten.'

Het sluiten van het twaalfjarig bestand, april 1609

'Hugo de Groot  zig bereidende tot de vlugt uit de Loevesteinsche gevangenis, in 't jaar 1621'

Pieter Michielsz. van Mierevelt

Michiel van Mierevelt

Michiel van Mierevelt maakte in 1617 het ontwerp voor deze oudste Delftse anatomische les. De uitvoering van het schilderij berustte bij zijn zoon Pieter. Op het schilderij zijn de medici gegroepeerd rond de stadsanatoom Willem van der Meer. De aanwezige artsen schenken geen aandacht aan de sectie die de stadsanatoom verricht, hun gezichten zijn naar de toeschouwer gekeerd. De enige man die wel naar de dokter kijkt, is de schilder Pieter van Mierevelt. Het lijk ligt in het Theatrum Anatomicum van de Oude Kerk. Op het schilderij is dokter van der Meer begonnen met de sectie op de organen in de buikholte omdat deze het snelst bederven. 
 
Vanuit de banken rondom de sectietafel hebben de medici een goed overzicht op de verrichtingen van de arts. Op de achterste galerij staan enkele skeletten die dienst deden als lesmateriaal. Opvallend aan het schilderij is de aanwezigheid van twee boeken. Linksboven houdt een man een opengeslagen boek van de 16de-eeuwse medicus Vesalius vast. De afbeelding is die van de "spierman". Op de voorgrond houdt een chirurgijn een gesloten boek vast van de geleerde Galenus, die in de tweede eeuw na Christus was gestorven. In de 17de eeuw werd het standaardboek over het menselijk lichaam van Galenus, vervangen door de moderne ideeën van Vesalius. Het geopende boek luidt de nieuwe tijd in, terwijl het gesloten boek van Galenius een periode afsluit. De Delftse medici hebben op deze manier duidelijk willen maken dat zij niet achterbleven bij de nieuwste ontwikkelingen. 
 
'In welcke schilderije, zijn deze navolgende persoonen, nae 't leven afgemaelt 
In 't midden 
 Dr. Willem van der Meer 
 anatomicus. volgt van onder 
aen sijn rechter handt, opwaerts te stellen, 
 dr. Jacobus Valenzis 
 dr. Clemens Overschie 
 dr. Gijsbert van den Hove, met 'et 
 belken in zijn hant. volgt 
 dr. ...... van der Wel 
aen zijn linkerhant, van onder opwaerts 
 dr. Vinsent Swijs, met 'et laurier-blat 
 in zijn hant 
Pieter Mierevelt die 't stuk geschildert heeft. volgt 
 Mr. Corn(elis) Haverhoek 
 Mr. Jacob Schilperoort, met 'et 
 ruijkballetje 
 Mr. Willem Tol, met sijn groten baert 
aen de linkerhant, boven aen, 
 burgem(eeste)r Schilperoort, met den aeker 
 op sijn borst, deken van 't 
 gilde. volgt 
 Mr. Dirck van der Wel 
 Mr. Pieter van der Burgh 
 Mr. David Dijkman, op Delftshaven. 
tusschen beyde de scelata 
 Mr. Assuerus Moerkerken 
 Mr. Jacob Poelenburgh 
 de drie in 't verschiet; discipulen 
 vanden schilder.'

Anatomische les van Willem van der Meer

Gillis van Oosten

Dirck van Delen

Het thema "De ellendige staet" is anti-Spaanse propaganda. Daarom zijn er veel exemplaren van verspreid. Veel families die toen anti-Spaans of pro-Oranje waren, met name in het huidige België hebben zo'n prent of schilderij in bezit. Het is onduidelijk waarom deze schilderijen juist tijdens en na het 12-jarig bestand werden gemaakt. Misschien om het gemeenschappelijke van de verdergaande strijd te benadrukken en om ervoor te waarschuwen dat een situatie als onder Alva, met de godsdienstvervolging, niet mocht terugkomen. Al vanaf 1569 een jaar nadat de Spaans koning Filips II Alva tot landvoogd benoemd had, werden dergelijke voorstellingen gemaakt. Aanvankelijk hadden alleen prenten het bewind van Alva als onderwerp, maar vanaf de 17de eeuw werd dit thema ook op schilderijen uitgebeeld. De harde maatregelen die Alva nam om het katholieke geloof te herstellen en de orde en rust in de Nederlanden te bewaren, stuitten op fel verzet. In veel pamfletten en boeken klinkt, net als op dit schilderij, de verontwaardiging door die Alva's beleid opriep. 
 
Rechtsvooraan onder een rood en goud baldakijn bevindt zich Alva met naast hem een kardinaal (Granvelle) en een bisschop. Hij heeft een charter verscheurd, waarvan hij een stuk met de linkervoet treedt en een andere stuk aan een groep maagden toont (personificaties van de Nederlandse Provinciën), die hem geknield smeekbede doen; linksachter mannelijke figuren; links in een nis in de architectuur een groot standbeeld van Alva in veldheerskostuum (uit oudheid) en aan zijn voeten de onthoofde lijken van Egmond en Horne en op de achtergrond de executie van Egmond en Horne. 
 
Soortgelijke voorstelling bevindt zich in het Catharijneconvent in Utrecht. Zie R. Zijp, Geloof en satire anno 1600 (Utrecht 1981) pp 52-55.

Allegorie van het schrikbewind van Alva

Qianlong kom van porselein met taoïstische symbolen.

Treeft in de vorm van een ter met gaatjes op drie pootjes. Deze kleine, vaak geoorde treeftjes waren vermoedelijk bestemd voor het maken van gebakjes. Ze zijn er in vele modellen. Door de gaatjes kon het vocht weglopen.

Vergiet

Het octagonale trekpotje is balustervormig en heeft een stand'ring', een korte rechte hals, een ovaal oor en een rechte tuit. Het octagonale deksel is wijd klokvormig en heeft een ?vormige knop. De buik heeft rechte kaders met afwisselend een bloemenrank, en een lotusbloem tegen een achtergrond van servetwerk. Op de hals en de dekselrand lopen smalle banden met een floraaldecor. Het deksel is versierd met twee bloemenranken.

Bakvormige lekschaal; vierkant met verdikte bovenrand; twee U-vormige handgrepen en rustend op drie pootjes; ongedecoreerd.

Qianlong kom van porselein met boekrollen en bloemen.

Willem van Oranje wil zo veel mogelijk vertrouwelingen op belangrijke bestuurlijke functies. Daarom stelt hij in 1573 Pieter van der Meer (1534-1616) aan als raadsheer bij het Hof van Holland. Van der Meer is vanaf 1575 tot aan zijn dood ook pensionaris van Delft. Als de belangrijkste rechtsgeleerde heeft over een lange periode, en zeker ten opzichte van de steeds wisselende burgemeesters, belangrijke invloed op de stadspolitiek.

Portret van Pieter van der Meer

De Grieksche A

Pieter Adriaensz. Kocx

Johanna van der Heul

5-delig kaststel

Peter Odijk

Portret van een vrouw

Het theekommetje is convex-conisch van vorm en heeft een standring. Het deksel is gewelfd en heeft een ring als knop. De kom is gedecoreerd met een oosterse heer met een wijde cape, een dame met hoofddeksel en een opvallend kostuum, en Chinese teksten deels in cartouches. Het deksel is gedecoreerd met een bloem, Chinese teksten waarvan een in een rechthoekige cartouche, een man met een dolk, en een rustende man met o.a. een rolkussen en een schenkkan, vermoedelijk de wijsgeer Li Tai Poh.

Eduard Houbolt

Kopie naar 'Gezicht op Delft' van Johannes Vermeer

Kopie naar Vermeers Gezicht op Delft

Jan Teunis Dextra

Het rechthoekige dienblad met geschulpte hoeken rust op vier bolpootjes. Het dienblad heeft een zogenoemde Nevers-blauwe of 'berettino' ondergrond waarin een polychrome chinoiserie decoratie is aangebracht. Een dergelijke uitvoering die ook wel in wit of geelgroen is beschilderd, ontstond onder andere in navolging van het in Nevers gemaakte aardewerk. Het waren de in Nevers werkende Italiaanse pottenbakkers die deze werkwijze introduceerden. Al in de eerste helft van de zeventiende eeuw pasten de in de Republiek wonende majolicabakkers een soortgelijke decoratie toe.

Een Delftse faience Cabaret dienblaadje.

Zelfportret van Eduard Houbolt

Bendoro Pangeran Harjo Djojo-koesoemo 
(foto uit familiealbum van sultan Hamengku Buwono VIII)

Bendoro Pangeran Harjo Djojo-koesoemo

Bendoro Pangeran Harja Soerjo-diningrat 
(foto uit familiealbum van sultan Hamengku Buwono VIII)

Bendoro Pangeran Harja Soerjo-diningrat

Delflandse duinen met zicht op waarschijnlijk Monster

Zicht op Monster

De Lavieter & Co.

Alida van Sandick - van den Bergh

Armando

De tekening bestaat uit schijnbaar losstaande lijnen, die samen misschien doen denken aan een figuur. Een grote cirkel, daaronder een lange horizontale lijn, daaronder twee kleine 'cirkels' en wat gekras, daaronder drie lijnen waarvan er twee ombuigen in een hoek van ongeveer 90 graden. 
De schriftuurachtige lijnen van het werk zijn te associeren met contouren van een landschap of we kunnen ze herkennen als resten van figuratie in abstract werk. De lijnen lijken geen vaste vorm te hebben en krijgen expressie mede door hun werking tov elkaar en het vlak.

Zonder titel

Jacobus Anthonie Meessen

Chinees in feestgewaad

Batavia huishoudster

Batavia huisjongen

Beloegoe (vorst) Tendonoh van Sengdangeassie in de Lagoendie baai

Sierbord met op het plat een patriottisch tafereel met leeuw en Nederlandse maagd. 
Voor en onder de maagd in twee opengeslagen boeken het opschrift: 'Voor Vheid' en 'En G Dienst'. Op de rand gelijkmatig verdeeld vier dichtregels: 'de Vrijheid spand Een groote boog', 'om vrijheid te verkrijge', 'maar di in vrijheyd leeft omhoog', 'doet de Aarsche vrijheyd krijge'.

Zeer lange en relief gegoten geelkoperen tabakspijp bestaande uit de steel en kop. De steel heeft als versiering enkele banden met krul- en spiraalmotieven en een verhoogde rug van bolletjes. De kop is kelkvormig en opwaarts gebogen. In het midden van de kop is een verhoogde rug bestaande uit bolletjes. Vierkante panelen met abstracte bloemmotieven en banden met cirkels sieren de korte steel van de kop. Onder de kop, in het verlengde van de steel, een uitsteeksel eindigend in een krul. 
 
Deze pijpen worden nu nog slechts zeer zelden gebruikt en waarschijnlijk niet meer gemaakt. In het zuidelijk gedeelte van het Centrale Batakland roken ook de vrouwen tabak.

Beloegoe (vorst) Gadawoe van Tabalaho

Erik Pape

Vrouwenfiguur in jurk met grote opstaande kraag. Links op de prent waaiervormige, lisachtige halve bloem.

Lisdod

M.A.C. van Koppen

De Porceleyne Fles - Royal Delft

De set, waar deze vaas deel van uitmaakt, bestaat uit vier zeshoekige vazen die de diverse stadia van decoreren tonen. Een van de vazen is een onbeschilderde biscuit gebakken vaas. De hieropvolgende vaas is eveneens van onbeschilderd biscuit en voorzien van een merk. De derde biscuit vaas laat de volgende stap in het proces zien en is beschilderd met een toef bloemen. Langs de onder- en bovenrand zijn gestileerde bloemen en florale motieven aangebracht. De laatste vaas is het eindproduct, beschilderd en geglazuurd.

Adriaen van Rysselbergh

Drie Posteleyne Astonne

Bord, zonder standring, over het hele bord versierd (in Kakiemon-stijl) met een bloeiende prunustak waarin een paradijsvogel.

Bord

C.E. van den Bergh - Roodenburgh

Adriaen Brandt

Lepel met een rattenstaartverbinding van steel en bak, en een pied-de-biche (hertenpoot) steeluiteinde.

Lepel met een rattenstaart, verlengde van de steel in de vorm van driehoek om de steel aan de bak te smeden

Boekit Maleitsche

Isaac van Haastert

De Markt met op de achtergrond de Nieuwe Kerk en rechts een gedeelte van het Stadhuis.

De Markt met op de achtergrond de Nieuwe Kerk en rechts een gedeelte van het Stadhuis.


Babi (varkens) chinees

Batavia nonna

Areng (houtskool) koopman

Borgand van den Bergh

Duinlandschap met zicht op Den Haag

Zicht op Den Haag

Anoniem

Penning op het overdragen van de soevereiniteit van Holland, West-Friesland en Zeeland aan Willem van Oranje. De voorzijde toont de geschiedenis van de profeet Ahia de Siloniter die door zijn nieuwe kleed te verdelen de scheuring en overdracht van het rijk voorspelde. Het rondschrift luidt: 'Sic transfert Dominus regina' (Zo draagt de Heer de koninkrijken over). Op de keerzijde een hand die uit de wolken reikt naar een drie-armige Oranjeboom met het rondschrift: 'Confirma Domine opus tuum 1582' (Heer, bevestig uw werk 1582).

Gedenkpenning op het opdragen van de Hogere Overheid van Holland, Zeeland en West-Friesland aan Willem van Oranje

Bewoners van Poeloe Penang

Atelier van gebrandschilderd glas 'T Prinsenhof

Ontwerptekening van een glas-in-loodraam met de geseling van Christus

Battah vorsten dochter

Hendrik Cornelisz. Vroom

Claes Jansz. Visscher II

De Hollandse Vloot voor Philippine

Hynes Haag

Portret van Adriaan van der Goes

Chinees in rouw

Coen de Jong

Het kunstwerk is onderdeel van het project 'Delft is here'. 
De beeldend kunstenaar Coen de Jong heeft dit project in opdracht van de gemeente Delft gemaakt. Het thema van deze opdracht was Buiten de Muren. 
 
Met het project Buiten de muren wil de gemeente Delft via een opdracht aan een beeldend kunstenaar een plek of meerdere plekken in de openbare ruimte zichtbaar maken, zowel in materiële als in emotionele zin. Dit betekent dat anders dan bij reguliere opdrachten niet alleen de materiële aspecten zoals stedenbouw en architectuur een rol in de opdrachtformulering spelen. Ook aan de sociale kanten van een plek, bijvoorbeeld wat is de functie ervan en waarom komen er veel of weinig mensen, wordt aandacht besteed. 
De Jong heeft daar zijn eigen invulling aan gegeven door letterlijk over de muren van Delft te kijken naar drie gelijknamige oorden elders in de wereld. Zo heeft hij een bezoek gebracht in de andere Delft-en in zuid-Afrika (het township Delft bij Cape Town), de Verenigde Staten (Delft Minnesota) en Sri Lanka (het eiland Delft). Op basis van het videomateriaal dat hij tijdens zijn bezoeken heeft gemaakt, stelde hij voor elke Delft zowel een artistieke impressie als een documentaire samen.

Delft = Here, Amerika

De Delftse Blik is het interactieve programma met de stad en staat voor onze manier van werken. Namelijk met een open en nieuwsgierige blik op de wereld. We onderzoeken onze collectie en bevragen de iconen van ons museum: Willem van Oranje, Delfts Blauw en de Delftse Meesters. Daarbij gaan we op zoek naar stemmen die nog niet of onvoldoende gehoord worden. Zo maken we de verhalen van het museum completer en zo ervaren de bezoekers dat geschiedenis ook met hen te maken heeft.  Dit doen wij niet alleen, maar samen met mensen uit verschillende gemeenschappen in Delft.

De Delftse Blik laat je met een open en nieuwsgierige blik naar de museumcollectie kijken

Delftse Blik

Daniel Jacobsz. de Bergh

Lepel met ronde bak , spits toelopend, de steel beneden vierkant, voor het bovendeel getorst en bekroond door een schildhoudende griffioen. Met op het schild de initialen P.C.D.H. 
 
Spoon. The twisted stem terminates in a griffin holding a shield engraved with the initials P.C.D.H.

Lepel

Bord zonder standring, met op het plat een gekroonde zwarte adelaar die in zijn ene poot een rijksappel en in andere een scepter houdt, binnen een gekroonde ovale keten waaraan een rozet. De schakels van de keten bestaan uit cirkels waarin de initialen 'F.R.' (Fredericus Rex), afgewisseld door op bliksemschichten rustende rode adelaars. Het gehele medaillon is omlijst door een lauwerkrans. Op de rand 'Franse punten' met krulwerk waartussen gekroonde zwarte en rode adelaars afgewisseld door het ineengevlochten en gekroond monogram 'FR'. De zwarte en rode adelaar staan resp. voor Pruisen en Brandenburg.

De collectie

Sorteren op

'Die mij vroeg zoeken, zullen mij vinden'

De groei

Gezicht op Delft

Plantengroei

Stamboom familie de Haan

Studie: schilderij V reeks VIII 'synchronismen'

wandreliëf 'gasthuismolen'

wandreliëf 'ruitersmolen'

Zonder titel

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Op weg naar een nieuw museum

Blijf op de hoogte

Ga je akkoord met onze cookies?

De collectie

Sorteren op

'Die mij vroeg zoeken, zullen mij vinden'

De groei

Gezicht op Delft

Plantengroei

Stamboom familie de Haan

Studie: schilderij V reeks VIII 'synchronismen'

wandreliëf 'gasthuismolen'

wandreliëf 'ruitersmolen'

Zonder titel

Bekijk

Over ons

Bezoekadres

Op weg naar een nieuw museum

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

Blijf op de hoogte

Ga je akkoord met onze cookies?