Een rommelige tafel, een kat en een vegende vrouw. Is dit schilderij een willekeurig inkijkje in een 17de-eeuws huishouden? Zeker niet. Tijdgenoten van de schilder Cornelis de Man begrijpen direct dat elk detail een betekenis heeft.  

Pikante details en een dienstmeid

Prinsenhof delft homepage

Weet je al wanneer je ons museum gaat bezoeken? Je bestelt alvast eenvoudig je tickets online.

Koop je tickets alvast online

Kom nog één keer, voordat de deuren sluiten

Willem van Oranje

Een muurschildering in de Buitenhof in Delft

Museum Mural Cherished is af!

onbekend

Terrine in de vorm van een liggend schaap met bloemenkrans om zijn nek en rug.

Terrine

Johannes Lutma (I)

John Osborne

Ovaalvormig medaillon met een halfportret van Amalia van Solms

Medaillonportret van Amalia van Solms

Op deze bokaal is een driemaster gegraveerd. Het schip is afgebeeld met volle zeilen en langs de rand is het opschrift `T behoude vaaren van het schip Walenburg' te lezen. Aan de andere kant van het glas is een V.O.C. monogram te zien met de letter A in een krans van bladeren. Dit betekent dat de bokaal in opdracht van, of voor de Amsterdamse afdeling van de V.O.C. is gemaakt. 
De deksel is versierd met loofwerk.

Dekselbokaal 't Behoude vaaren van het schip Walenburg'

Fragment

Het wapen van Hoogheemraadschap Delfland in Hollandse Tuin omkranst door twee bloesemtakken verbonden aan lint; links de letter D en rechts de L (Delfland?); boven het wapen een gekroonde A

Magistraatskussen

Jan Schoonhoven

R60-14

Een lichtgrijs vlak, bestaande uit smalle strookjes diagonale arceringen. Een gedeelte van de bovenste helft van het werk bestaat uit kleine 'lapjes' van over elkaar geplaatste horizontale en verticale arceringen. Dit gedeelte is donkergrijs en steekt als een wig (met de punt naar beneden) in het lichtgrijze vlak.

T71-31

'De rechtvaardige zal bloeien als een palmboom in 's Heeren huis'

'Die door zijn dood onzen dood heeft vernietigd'

'Door 't kruis naar 't eeuwig huis'

'Gegroet, o, kruis onze eeuwige hoop'

Afgebeeld wordt een vrouw die de zaden van een paardenbloemenbol wegblaast. Deze afbeelding is sinds jaar en dag het beeldmerk van de Franse encyclopedie Larousse. Deze afbeelding ging vroeger altijd vergezeld van de tekst ‘Je sème à tout vent’ = 'ik verspreid (kennis) met iedere wind’. 
Schoonhoven heeft zich zonder enige twijfel laten inspireren door het Larousse beeldmerk inclusief de bijbehorende tekst. 
De Larousse is ook in Nederland altijd een veelgebruikte encyclopedie geweest, in de tijd dat er nog geen internet/Wikipedia bestond en de kennis van de Franse taal veel groter was dan nu.

'Je sème à tout vent'

'Jezus en Petrus op de zee wandelende'

'Offergaven en lofgeden dragen we u op, o heer, voor deze ziel'

'Stabat Mater'

64 Rectangles

Apostelhuis

De Kananese vrouw  (Matteüs 15:21-28)

R70-31

R70-56

Het miniatuurvaasje is kalebasvormig. De buik heeft een decor van bloeiende planten met een vliegend insect.

Reliëf van vijf horizontaal uitstekende, onder elkaar geplaatste stroken.

R81-13

Tien horizontale rijen, bestaande uit elk vier witte vierkante 'panelen', dakpansgewijs onder elkaar geplaatst.

R84-4

Anoniem

Relief van de verdediging van de Nederlandse maagd. De Nederlandse leeuw en Willem van Oranje verdedigen haar tegen de hertog van Alva (links) en don Luis de Requesens y Zuniga (rechts). In het midden staat Don Juan van Oostenrijk voor het hek, een halfbroer van Filips. Alle zijn landvoogd over de Nederlanden geweest en hebben geprobeerd de opstand neer te slaan.

De verdediging van de Nederlandse maagd

Henk Bouwer

Wit paneel met daarop bevestigd een dunnere, eveneens witte plaat (triplex) waarin rechts van het midden een enigszins gebogen verticale snede is aangebracht, zodat de randen van deze dunne plaat aan weerszijden van deze snede enigszins naar buiten toe kromtrekken. 
Het werk ontleent zijn karakter aan het materiaal dat is gebruikt: de flexibiliteit van het zeer dunne triplex geeft het werk een extra dimensie, en maakt het ruimtelijk. Ook de werking van licht en schaduw speelt hierbij een rol.

Kromtrekkend relief

Wit paneel met daarop bevestigd een dunnere, eveneens witte plaat (triplex), waarin in het midden een vrijwel rechte verticale snede is gemaakt, zodat de randen van deze plaat aan weerszijden van deze snede enigszins naar buiten toe kromtrekken. 
Het werk ontleent zijn karakter aan het gebruikte materiaal; de flexibiliteit van het triplex geeft het werk een derde dimensie, en daardoor een ruimtelijk effect. Ook het effect van licht en schaduw speelt hierbij een rol.

Kromtrekpaneel

Eugène Lacomblé

Medaillon met portret van Antoine Corneille Oudemans (1831-1895)

Ovaalvormig medaillon met een halfportret van Frederik Hendrik

Medaillonportret van Frederik Hendrik

Portretmedaillon Adolf le Comte

Henriëtte Vaillant

Reliëf

Adolf le Comte

De Porceleyne Fles - Royal Delft

Naast de tegeltableaus met een gedetailleerd blauwe beschildering, werd geexperimenteerd met andere mogelijkheden. 
Dit in klassieke stijl ontworpen en in bas-reliëf uitgevoerde tableau van Adolf le Comte symboliseerde de Eeuwige Jeugd zoals het opschrift 'Aeterna Juventas' aangeeft. 
De Romeinse godin Juventas wordt vereenzelvigd met de Griekse goding van de eeuwige jeugd, Hebe. 
Afgebeeld is een jonge vrouw in een lang gewaad met een bloem in haar hand, een van de attributen van Juventas. 
Zij staat in een nis naast een vuurkorf, die hier wellicht als attribuut van de winter dient te worden opgevat. 
Oorspronkelijk was de voorstelling namelijk omlijst door een polychrome rand met hierin de allegorieën van de vier jaargetijden.

Tableau 'Aeterna Juventas'

Maarten van Heemskerck

halffiguur, iets naar rechts gewend, zwarte mantel en baret, donkerbruine wambuis met versierd halsstuk waarboven randje van hemd, voorgesteld in interieur, voor lichtbruine lambrizering met daarboven een grijze wand, rechtsboven hangend uit leeuwenkop het wapen van Meerman met afbeelding van een meerman, boven leeuwenkop het cijfer '34'

Gerrit Dirckz. Meerman of Gerrit Fransz Meerman

Rechts op een ronde stenen verhoging toont Judith het hoofd van Holofernes aan het leger. Rechts opzij achter haar staat haar dienares met het doek waar het hoofd uigehaald is. 
Rechts op de voorgrond een soldaat met fakkel op een lange stok, gekleed in Romeins aandoende soldatenkleding. 
Op de achtergrond twee grote versierde zuilen gedecoreerd zoals de zuil van Trajanus waartussen een rond tempelachtig bouwwerk. Verder op de achtergrond een fantasiearchitectuur.

Judith met het hoofd van Holofernes

Portret van Aert Witte van der Goes (1475 -1545)

Portret van Margaretha van Binchem

In 1569 wordt er al een gravure gemaakt van de 'Troon van Alva', waarin gewezen wordt op het tirannieke karakter van de hertog van Alva. Maar dit soort schilderijen zijn rond het Twaalfjarige Bestand (1609-1621) gemaakt om stemmen te winnen voor het voortzetten van de oorlog. Het propagandawerk herinnert aan het 'schrikbewind' van Alva en pleit daarmee voor het voortzetten van de oorlog totdat ook de Zuidelijke Nederlanden zijn bevrijd. Anderen wilden de scheiding tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden liever accepteren en vrede sluiten. De hertog van Alva zit op een troon met een ordonnantie van Filips in zijn linkerhand en een scepter in zijn rechterhand. Kardinaal Granvelle blaast hem met een blaasbalg wraak en moordlust in zijn oor, hem daarmee aanzettend tot geloofsvervolgingen. De duivel houdt een keizerskroon boven het hoofd van Alva en een pauselijke tiara boven dat van Granvelle. Linksvoor staat de trouwe adel en aan de andere zijde van de troon staan raadgevers en leden van de Raad van Beroerten, waaronder Juan de Vargas en Luis del Rio, belast met de berechting van de graven van Egmond en Hoorne. Tussen deze mannen staan twee ter dood veroordeelde edelen (blootshoofds). Mogelijk zijn hier de graven van Egmond en Hoorne weergegeven. Tussen twee scènes met wreedheden en executies is een doorkijk op de Grote Markt van Brussel te zien. Rechts op het schavot is de terechtstelling van de graven Van Egmond en Hoorne te zien. De mannen op het linker schavot worden op een 1569 gedateerde gravure geïdentificeerd als Johan de Casembroot, heer van Backerzeele uit het gevolg van de graaf van Egmond, en de Antwerpse magistraat Antoon van Straelen. Daarvoor vist Margaretha van Parma de bezittingen van de ter dood veroordeelden uit een vijver van bloed. Voor de hertog van Alva knielen de geketende Nederlandse maagden neer. De heilige schrift ligt vertrapt op de grond, net als de verscheurde privileges. Achter de Nederlandse maagden staan de edelen en statenleden die volledig onmachtig zijn. Alle rechten, vrijheden en het ware geloof zijn de Nederlanden door Alva ontnomen. Een spaarpot naast de troon van Alva verwijst naar de door hem voorgestelde belastingheffing van de honderdste, de twintigste en de tiende penning. Vooral tegen de tiende penning, een heffing op de verkoop van alle roerende goederen, bestaat veel verzet en die heffing wordt eerst afgekocht en vervolgens afgeschaft.

'Afbeeldinghe van den ellendighen staet der Nederlanden onder de wreede tijrannije van den hertog van Alba'

Pieter Aertsen

Mogelijk zijpaneel van een altaarstuk met de evangelisten Johannes en Marcus. Achter een tafel met een lezenaar zit Marcus wiens symbool de leeuw links beneden op de achtergrond zichtbaar is in de vorm van een balustrade poot; op de achtergrond staat Johannes met zijn symbool, de adelaar, op de arm, rustend op het evangelie.

De evangelisten Johannes en Marcus

Gerard Houckgeest

De Oude Kerk met zicht op het orgel

Christiaen Jansz. van Bieselingen

Portret van Willem van Oranje op zijn doodsbed. Het betreft een dun, schetsmatig opgezet schilderij dat Van Bieselingen waarschijnlijk heeft gemaakt naar het opgebaarde lichaam van Oranje. Het leverde een realistisch aandoend portret op. 
Op de lijst staat het rondschrift: 'den.tienden.iuli.twelck.den.menschen.heft.verdoeten.werde.den.Prinsche.Dorange.tot.Delft.doerschoeten'. De rode letters vormen een chronodisticon (rijmend chronogram): omgezet naar Romeinse cijfers leveren zij opgeteld het jaartal 1584 op. 
Het opschrift 'Aetatis 51' duidt op de leeftijd van Oranje in 1584. 
De Staten van Holland hadden verboden een portret van de dode prins te maken.

Doodsportret van Willem van Oranje (1533-1584)

Egbert Lievensz. van der Poel

Feest op het Oude Delft voor het gebouw dat tot 1645 diende als herberg en sedertdien zetel van het Hoogheemraadschap van Delfland is. Verlichting met 5 pektonnen en de aankomst van een reiskoets, in de lucht vuurwerk. Het feest kan verband houden met het sluiten van de Vrede van Munster, maar ook met het in gebruik nemen van het gebouw door het Hoogheemraadschap.

Feest op het Oude Delft voor het Hoogheemraadschap van Delfland

Hendrik van Steenwijck II

In dit romaanse kerkinterieur zijn beeldenstormers bezig heiligenbeelden te verwijderen en kapot te slaan. Zij lijken aanwijzingen te krijgen van de zittende man linksvoor. Dit komt overeen met het beeld dat historici tegenwoordig hebben van de Beeldenstorm van 1566, een relatief ordelijke zuivering van kerkgebouwen voor de protestantse eredienst. Dit geldt in ieder geval voor de noordelijke Nederlanden. De afbeelding kan ook verwijzen naar het zuiveren van de katholieke kerken nadat in 1572 opstandelingen grote delen van Holland en Zeeland hebben bezet. Er vond toen een zogenaamde desacralisatie (ontheiliging) van de kerken plaats. Niets mocht de mensen afleiden van Gods woord.

Kerkinterieur met beeldenstormers

Adriaen Thomasz. Key

Willem Key

Don Fernando Alvarez de Toledo, de hertog van Alva (1507-1582), draagt een zwart pronkharnas met om zijn nek de keten van de Ridderorde van het Gulden Vlies. Filips besluit in oktober 1566 de orde in de Nederlanden te herstellen met een legermacht onder leiding van de hertog van Alva. Alva kan pas na de winter vertrekken en bereikt de Nederlanden in augustus 1567. Margaretha heeft de situatie dan alweer onder controle, maar Alva voert zijn opdracht gewoon uit. Aan het einde van dat jaar dient Margaretha haar ontslag in als landvoogdes en volgt Alva haar op.

Portret van de hertog van Alva

Michiel van Mierevelt

Portret van Ernst Casimir

Portret van Filips Willem

Portret van Frederik Hendrik (1584-1647) uit de reeks die Michiel Jansz. van 
Mierevelt schilderde in opdracht van de stad Delft. Frederik Hendrik, in een zwart 
harnas, draagt een oranje sjerp en heeft in zijn rechterhand een commandostaf. 
Zijn rechterhand rust op het gevest van zijn degen en naast hem prijkt een 
toernooihelm. Frederik Hendrik werd in 1584 geboren in het Delftse Prinsenhof, 
kort voor de moord op zijn vader. Frederik Hendrik was stadhouder van 1625 
tot zijn dood in 1647. Van zijn broer Maurits erfde hij de titel prins van Oranje.

Portret van Frederik Hendrik

Portret van Juliana van Stolberg, ten halve lijve, naar links gewend, in donker kostuum met witte hoofdbedekking, gevouwen handen met witte handschoenen voor de borst. Donker fond. In de rechter bovenhoek het heraldische wapen (familiewapen) 
Juliana van Stolberg (1506-1580), echtgenote van Willem 'de Rijke' van Nassau, is de moeder van Willem van Oranje, geboren Willem van Nassau.

Portret van Juliana van Stolberg (1506 - 1580)

Jan Tengnagel

Allegorische voorstelling van de bloei van de Republiek onder het stadhouderschap van Maurits. 
De in Romeins gevechtstenue gestoken Maurits draagt een lauwerkrans en staat naast de Nederlandse maagd die op een troon zit. Samen houden zij een lans met de vrijheidshoed vast, een symbool dat teruggaat op de klassieke oudheid. Vrijgemaakte slaafgemaakte mensen mochten een hoed dragen als teken van hun vrijheid. Dat de vrijheidshoed op een lans rust, maakt duidelijk dat de vrijheid hoger staat dan de macht van keizers en koningen. Achter hen staan personificaties van het geloof (links) en de gerechtigheid. Op de voorgrond zit een vrouw die Maurits de symbolen van vrede (olijftak) en wijsheid (olielamp) aanreikt. Tegen haar lichaam houdt zij de `heyliche wet' met in haar hand een bel. Haar voet rust op de Nederlandse leeuw met de zeven pijlen die de gewesten voorstellen. Dit verwijst mogelijk naar de overwinning van Maurits op de Staten in het politiek-religieuze conflict tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621). De neergelegde wapens verwijzen naar dat bestand. Uiterst links en rechts zijn stroomgoden weergegeven: links van het zoete water, rechts van het zoute water. Onder de troon van de Nederlandse maagd zijn landbouwtaferelen te zien, terwijl de troon zelf is getooid met twee globes van hemel en aarde. De voorstellingen in de cartouches verwijzen naar de overwinningen onder Maurits: de meest aansprekende successen waren de slag bij Nieuwpoort (1600) en de zeeslag bij Gibraltar (1607). De hoge rieten beschutting omsluit de Hollandse tuin. Dit schilderij moest duidelijk maken dat de voorspoed van de Republiek te danken was aan Maurits.

Allegorie op de bloei van de Republiek tijdens het stadhouderschap van Maurits

Cornelis de Man

In 1681 kreeg de schilder Cornelis de Man opdracht van het Delftse chirurgijnsgilde om 's de genees- en heelmeesters deze stad ... en den vermaarden philosooph en natuurkundige Antony van Leeuwenhoek' te portretteren. 
Hij schilderde de anatomische les van dokter Cornelis 's-Gravesande in het Theatrum Anatonicum aan de Verwersdijk. De compositie van het schilderij is gebaseerd op de anatomische les van Michiel van Mierevelt. Ook hier ligt het lijk in de lengterichting van het schilderij en zijn de medici er omheen gegroepeerd. 
 
Centraal staat Cornelis 's-Gravensande die sectie verricht op een man doe dodelijk verwond was aan de borst. De borstkas van de man is geopend en de dokter wijst met een aanwijsstokje naar de plaats van het hart, terwijl hij met zijn linkerhand de plek van zijn eigen hart toont. Op de voorgrond ligt bij de linkerarm van het lijk een prepareermesje. De man rechts van de dokter heeft in zijn hand een spons om het bloed uit de borstholte weg te zuigen. De beroemde geleerde Antoni van Leeuwenhoek staat rechts naast de anatoom. Van Leeuwenhoek had grote interesse in de ontleedkunst en ontving onderricht van Cornelis 's-Gravesande. Ook hij heeft sectie verricht op dit lijk. Op 12 oktober 1680 berichtte hij aan The Royal Society in Londen over zijn onderzoek naar de hartspier van deze man. Geheel rechtsonder staat Henricus d'Acquet afgebeeld. 
De figuur rechtsboven houdt een "ruyckbolletje" in de hand om de onvermijdelijke stank te kunnen verdragen.

Anatomische les van Cornelis ’s-Gravesande

Cornelis Jacobsz. Delff

Het schilderij toont het verhaal van de Bijbelse figuur Jacob die in een droom een ladder zag die tot aan de hemel reikte. Op de voorgrond van het schilderij ligt de slapende Jacob in een bosrijk landschap, daarachter is zijn visioen van een wolkenladder vol engelen weergegeven. Het werk is geschilderd door Cornelis Jacobsz. Delff (1571-1643), telg uit de beroemde Delftse schildersfamilie waarvan Museum Prinsenhof Delft al verschillende werken in de collectie heeft. Zo zijn vier van de vijf Delftse schuttersstukken door verschillende leden van de familie Delff geschilderd. Alleen van Cornelis ontbrak nog een representatief werk. 
Nadat hij bij zijn vader Jacob Willemsz. Delff I in de leer was geweest, vertrok Cornelis rond 1590 naar Haarlem waar hij onder invloed kwam van het Hollands maniërisme van Cornelis Cornelisz. van Haarlem. Terug in Delft legde Delff zich vooral toe op het schilderen van keukenstillevens. De droom van Jacob vormt hierop een uitzondering. Het schilderij maakte deel uit van een ensemble van vier werken gewijd aan Jacob, die in 1653 in bezit waren van de Delftse burgemeester Joost Jacobsz. van Adrichem.

De droom van Jacob

Jacob Willemsz. Delff (II)

Dit schutterstuk toont de 'particuliere krijgsraad', d.w.z. vijf (van de zes) officieren van het Witte Vendel ten voeten uit. 
 
In het midden staat de kapitein Carel Leenertsz. de Vooght herkenbaar aan de lange commandostok; links van hem staat zijn luitenant Maerten Engelbertsz. Graswinckel gewapend met een korte piek en rechts, in weelderige kleding, de vaandrig Pieter Harmensz. van Ruyven met in zijn rechterhand het vaandel. 
Tussen de drie hoofdofficieren zijn twee sergeanten, links Samuel Claesz. Berckel en rechts Willem Claesz. van Assendelft, weergegeven. Hun lagere positie wordt benadrukt doordat zij enigszins op de achtergrond staan en geen degens dragen. 
Rechts is de tamboer van het vendel zichtbaar. Op zijn trommel staat het jaartal 1648. In dat jaar was Carel de Vooght vijftien jaar kapitein. Dit schuttersstuk is waarschijnlijk ter gelegenheid hiervan geschilderd. De figuren zijn in een halve cirkel gegroepeerd, waarvan het middelpunt wordt aangegeven door de commandostok van de kapitein en de stokwapens van zijn officieren. Door verschillende houdingen heeft de schilder geprobeerd de sterke verticale lijnvoering te doorbreken. Het schilderij is in vergelijking met andere schutterstukken uit deze periode tamelijk statisch. 
 
This canvas portrays the five officers of the White Regiment. In the centre stands the captain, Carel Leenertsz. de Vooght, recognisable by the long commander's baton: to the left stands his lieutenant, armed with a short pike and to the right, elegantly dressed, the ensign with the standard in his right hand. Two sergeants appear between the three field officers. Their inferior rank is underscored by their situation in the background. The regiment's drummer is seen on the right, with the date 1648 on his drum. That was Carel de Vooght's fifteenth year as captain, which this portrait was probably intended to commemorate. The figures are grouped in a semicircle, with the captain's baton and his officers' weapons in the centre. The painter sought to counterbalance the verticality of the design by varying the poses of the figures. Compared to other portraits of its kind, however, this one is rather static.

De officieren van het Witte Vendel

Peter Paul Rubens

Het doek verbeeldt een afschuwelijk tafereel. Te zien is koning Salomon, die moet beslissen van wie het kind is dat schreeuwend op z'n kop aan een been door een soldaat wordt vastgehouden, terwijl deze een zwaard in de aanslag houdt. Een andere baby ligt al dood op de grond. Twee moeders claimen het kind dat wordt vastgehouden. De echte moeder probeert nu met alle macht Salomon er van te weerhouden het jongetje te doorklieven. Alleen de echte moeder zal het niet zover laten komen om haar zoon te offeren. Daarmee is voor Salomon duidelijk wie de echte moeder is. 
 
tekst op de lijst: ex dono nobilissimi et generossimi domini henricici a bleyswyck ewaldi fily delphensium civitatis saepius consulis et reipublicae senatoris. ao 1703

De rechtspraak van Salomon

Buiten Amsterdam en Haarlem zijn nauwelijks schuttersmaaltijden geschilderd. Een uitzondering hierop is de 'Maaltijd van de Delftse schutterij', dat in 1611 door Michiel Jansz. van Mierevelt werd geschilderd. Rond de tafel met spijzen zitten zeven schuttersofficieren, met daarom heen zeven staande figuren. Schuttersmaaltijden stonden in het teken van verbroedering. Dit wordt verduidelijkt door de twee officieren die elkaar de hand schudden en door het glas met daaromheen een wingerd als symbool van vriendschap. Achter de balustrade op de achtergrond staan nog eens veertien schutters opgesteld. Opmerkelijk zijn de kindergezichten die tussen de schuttersfiguren te zien zijn. Van Mierevelt heeft zich in zijn opzet laten inspireren door schuttersmaaltijden uit Amsterdam. Samen met de 'Anatomische les' zijn dit de enige twee groepsportretten die hij heeft geschilderd. De kracht van dit schuttersstuk ligt in de nauwkeurige weergave van de gezichten waarin de individuele karaktertrekken duidelijk zichtbaar zijn. Door de beschadigingen die het schilderij bij de buskruitontploffing opliep en door overschilderingen van latere datum, heeft deze schuttersmaaltijd aan kwaliteit ingeboet. 
 
Scarely any militia banquets were produced outside Amsterdam and Haarlem. An exception to the rule is the Banquet of the Delft militia, which Michiel Jansz van Mierevelt painted in 1611. Seven militia officers are seated at the banquet table, surrounded by seven other, standing figures. The theme of such banquet pieces was fellowship. Hence the two officers who are shaking hands and the glass entwined with a vine, symbolising friendship. Fourteen more militiamen appear behind the balustrade in the background. The faces of the children between the militiamen are notable. Van Mierevelt drew inspiration for the compostion from portraits of Amsterdam militia guilds at table. Together with the Anatomy Lesson in the following gallery, these are the only two group portraits he painted. The strength of this work lies in the precise rendering of the faces with their individual features. The damage it suffered in the gunpowder explosion and the subsequent overpainting did not enhance the quality of this banquet piece.

De schuttersmaaltijd

Hendrick van Vliet

Michiel van der Dussen (1600-1681) en Wilhelmina van Setten (1605-1683), beiden katholiek en uit invloedrijke en welgestelde Delftse families afkomstig, trouwden in 1625. Ter gelegenheid van hun 15-jarig huwelijk lieten ze zich met hun twee zonen en drie dochters schilderen. 
 
Zowel de kleding als het interieur weerspiegelen de welstand van het gezin; schilderijen aan de wand en een groep beelden op het kastje wekken de indruk dat de Van der Dussens verzamelaars waren. Toch is dat niet het geval: de beelden zijn een bronzen gekruisigde Christus, geplaatst tussen links een Madonna met kind en rechts Johannes de Evangelist, uitgevoerd in ivoor of misschien in keramiek en vormen zo een aanduiding voor het geloof van de familie. Een aantal schilderijen werd, zoals we uit boedelbeschrijvingen weten, bij elke welgestelde familie in de Republiek aangetroffen als deel van de decoratie van het huis. 
Achter het echtpaar is een tafel te zien waarachter een vrij hoge, maar smalle rijk bewerkte schouw verrijst. De tafel moet er dicht tegen aan staan, want de diepte van de ruimte wordt aangegeven door het hemelbed (rechts). Die begint direct achter de voorgestelde personen en eindigt tegen de achtermuur. De diepte achter de figuren kan dus niet veel meer dan twee meter bedragen. 
 
Symboliek op het portret van de familie van Michiel van der Dussen 
 
De crucifix, tussen een Madonna met kind en Johannes de Evangelist, lijkt samen met de schilderijen er boven, een soort privé-altaar te vormen. Evenals de kruisjes om de hals van de meisjes vormt het een aanduiding voor de katholieke levensovertuiging van de familie. 
 
Vader en zonen spelen blokfluit, iets wat men zelden ziet op schilderijen. De opengeslagen muziekboeken zijn leesbaar en laten zien dat ze het stuk "Im festo S. Michaelis' spelen. Het is een muziekstuk ter ere van de aartsengel Michael, de beschermheilige van Michiel van der Dussen en behoort tot de katholieke liturgie. Musiceren op een schilderij kan gezien worden als een symbool van huiselijke harmonie. 
 
Het boek op de grond is het Nervi d'Orfeo, een verzameling wereldlijke madrigalen (meerstemmige wereldlijke liederen zonder begeleiding). Mogelijk heeft de vader hiermee willen aangeven dat hij wereldlijke muziek niet afwijst, maar ondergeschikt acht aan religieuze muziek. Ook het glas rode wijn en de walnoten zijn bekende christelijke symbolen. De walnoten zijn tegelijk een symbool van een lang en gelukkig huwelijk. 
 
De meisjes hebben attributen in handen die de vijf zintuigen symboliseren, maar die tevens een christelijke betekenis hebben. Het bosje bloemen dat het oudste meisje vasthoudt verwijst naar de reukzin, maar ook naar de tegenstelling tussen het aardse leven en het hiernamaals. Het jongere meisje toont een tros druiven en houdt een mand met fruit vast. Dit verwijst naar de smaak, maar symboliseert tevens de wijn van de eucharistie en daarmee het bloed van de verlosser. Fruit is een verwijzing naar de luxe leefomstandigheden van het gezin, maar symboliseert ook de vergankelijkheid van al die rijkdom. Naast het fruit ligt ook een horloge, wat een aanduiding is voor het vergaan van de tijd. 
 
Wilhelmina van Setten houdt haar jongste dochter bij de hand, die, zoals toen bij zowel heel jonge meisjes als jongetjes gebruikelijk was, een jurk-achtig kostuum draagt. 
 
Het totale schilderij wil duidelijk maken dat rijkdom, sociale status en maatschappelijk welzijn de aandacht niet mogen afleiden van wat er werkelijk toe doet, namelijk het geloof. De familie van Michiel van der Dussen liet door middel van het schilderij weten dat zij katholiek waren, ondanks het feit dat in die dagen het katholicisme niet erg werd gewaardeerd. 
 
Van Vliet signeerde het schilderij niet alleen hij vermeldde er nadrukkelijk de datum op: 25 mei 1640

Het gezin van Michiel van der Dussen

Hendrick van Vliet schildert het Interieur van de Nieuwe Kerk in Delft. Vanuit de zuidelijke kooromgang kijken we langs pijlers op het grafmonument van Willem van Oranje. Van Vliet kiest er voor om het beeld gedeeltelijk af te dekken met een geel gordijn. Hij doet dit op zo’n overtuigende manier dat het lijkt alsof dit gordijn niet bij de voorstelling hoort maar zich in de ruimte van de kijker bevindt. Tegelijkertijd creëert hij hiermee meer diepte in het kerkinterieur. Een dergelijk staaltje van geschilderd gezichtsbedrog of trompe l’oeil is midden 17de eeuw zeer populair in Delft. 
 
Depicted here is the Interior of the Nieuwe Kerk in Delft with the monumental stone of William of Orange. The artist has hidden part of this church interior behind a yellow curtain. He has done this so convincingly, that the curtain seems no part of the image, but rather seems to be located in the viewer’s space. In doing so, he has created more depth in the church interior. Such an optical illusion or trompe l’oeil was extremely popular in Delft in the 17th century.

Interieur van de Nieuwe Kerk in Delft

Interieur van de Nieuwe Kerk te Delft. Interieur gezien vanuit het koor naar het noordwesten, het schip is nog net zichtbaar. Op de voorgrond een vers gedolven graf. 
 
Met dit genre slaagden de schilders erin de illusie te wekken dat de toeschouwer van het schilderij zich in de afgebeelde ruimte bevindt. De nauwkeurige perspectivistische opbouw en het invallende, heldere zonlicht op de zuilen en vloer geven de ruimte een ijl en open karakter. De zich achterin de kerk bevindende ongedwongen geschilderde personages zorgen voor een natuurlijke, levendige weergave. Het open graf (vaak met doodgraver) komt op veel kerkinterieurs van Van Vliet voor. Het is een verwijzing naar de sterfelijkeid van de mens en een aansporing tot een godvruchtig leven. Toen zijn collega's Emanuel de Witte en Gerard Houckgeest uit Delft vertrokken had Van Vliet een monopoliepositie in dit typisch Delftse genre.

Links op de voorgrond is een grafdelver bezig met de voorbereiding van een graf, 2 figuren, 1 zittend en 1 staand, beide met een hoed naast de linker figuur staat een kruiwagen, rechts een man gekleed in een rode mantel, witte kousen en een zwarte hoge hoed. Op de bank zit een vrouw, gekleed in donkere kleding en haar hoofd is bedekt met een zwarte hoofddoek. In het midden een man met een hoge hoed, groene mantel en een witte broek, naast hem een vrouw gekleed in een zwart/witte jurk met daaronder een rode rok, haar hoofd is bedekt met een zwarte hoofddoek, naast dit koppel een hond. Rechts het koorhek en de kansel, op de trap voor het koorhek zit een man met stok gekleed in het zwart. Links achter 2 mannen gekleed in het zwart. Op de pilaren hangen wapenborden. Aan een lange kabel hangt een kroonluchter.

De Oude Kerk van Delft

Gotisch kerkinterieur met predikant en groepje figuren

Zelfportret van de schilder Cornelis de Man

Zelfportret van Cornelis de Man

Adriaen Claesz. de Grebber

Gedenkpenning op het 50-jarig huwelijk van Paulus van Beresteyn en Volkera Nicolai

Jan de Baen

Gehuld in ijzeren harnas; gezicht iets naar links gewend; linkerhand op de heup; rechterhand steunend op een rode doek, daarachter ligt een helm met rode veren; achter de balustrade een vergezicht op een ruiterslag.

Portret van Jacob van Kinschot (1653 - 1711)

Nautilusbeker

Gerard van Bylaer

op huldiging van Maurits na zijn veldtocht

Claes Jansz. Visscher II

Willem Claesz. Brugman

Jean Bellekin

Late nautilusbeker met een voet uit een stuk en vlinders en insecten gegraveerd op de schelp. 
Late Nautilus cup with a solid foot and butterflies and insects engraved on the shell.

In veel delen van Indonesië droegen de kinderen tot hun vijfde geen kleren. Hun schaamdelen waren afgedekt met beschermende sieraden, zoals dit juweel voor een jongen. Het vertoont Maleise invloeden.

Schaamsieraad

Philips Luyda

Schotel met de vijf zintuigen, diep gedreven voor extra schittering. Het gladde middenstuk vormt groot contrast met druk bewerkte rand. Hierin zijn in vijf grote cartouches spelende putti, welke de zintuigen zien, voelen, horen, ruiken en smaak voorstellen. Deze worden afgewisseld door vijf kleine cartouches. Alle cartouches zijn omgeven door het kwabornament.

Schotel met de Vijf Zintuigen

Frederik van Frijtom

Het schaaltje is bloemvormig en heeft een standring en een geaccoleerde rand met lip. Het plat heeft een bloemvormige cartouche met daarin een Hollands rivierlandschap met wolken, bomen, een huis en een brug waarop twee Hollandse reizigers met hoed en een ruiter te paard. Langs de rand loopt een blauwe band. 
Het schaaltje is qua vorm en decoratie een navolging van Delfts aardewerk vervaardigd door plateelschilder Frederik van Frijtom.

Portret van Mr. Jacob van Vredenburch van Adrichem (1643-1714)

Object details

Any comments?

Will you accept our cookies?